Çocuk Kardiyoloji Uzmanı ve Çocuk Kardiyolojisi
Çocuk Kardiyoloji, anne karnındaki bebekler dâhil tüm bebekler, çocuk ve ergenlerdeki kalp sağlığı ve hastalıkları ile ilgilenen bilim dalıdır. Çocuk Kalp Hastalıkları veya Pediatrik Kardiyoloji olarak da adlandırılmaktadır.
Çocukluk çağındaki kalp hastalıkları, doğuştan, sonradan gelişen ya da kalp ritim bozuklukları şeklinde olabilir. Bebeklerin kalp gelişimi, anne karnındaki ilk 8 haftada şekillenir ve ilk üç ayda tamamlanır. Bebeğin kalbinin, anne karnındayken normalden farklı gelişmesinden kaynaklanan ve doğuştan itibaren olan hastalıklara “doğuştan (konjenital) kalp hastalıkları” denir. Anne karnındaki bebeğin kalbi etkilenirse, kalp odacıklarında bozukluklar, odacıklar arasındaki duvarlarda delikler, damarlar ve/veya kapaklarda darlıklar ya da yetersizlikler gelişebilir. Çocuklardaki kalp bozukluklarından en sık olanı doğuştan kalp hastalıklarıdır. Ülkemizde her yıl 13 bin bebeğin doğuştan kalp hastalığı ile doğduğu kabul edilmektedir. Bu hastalıkların birçoğu doğumdan sonraki ilk yıl içerisinde belirti verir. Bazen de doğuştan kalp hastalığının belirtileri daha sonraki yıllarda ortaya çıkabilir. Daha önceki yıllarda çaresiz gibi görülen birçok durumda başarılı girişimler ve ameliyatlar yapılabildiği için, erişkin yaşlara ulaşan doğuştan kalp hastalığı olan hastaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır.
Doğuştan olmayıp sonradan gelişen kalp bozuklukları ise “sonradan gelişen (edinsel) kalp hastalıkları” olarak adlandırılmaktadır. Kalp kası ya da kapak bozuklukları şeklinde ortaya çıkan bu hastalıklara; bazı viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, akut romatizmal ateş (akut eklem romatizması), ilaçlar veya zehirlenmeler neden olmaktadır. Akut romatizmal ateşe bağlı gelişen kalp hastalığı “romatizmal kalp hastalığı” olarak adlandırılmaktadır. Bu hastalık, ülkemizde doğuştan olmayan kalp hastalıklarının en önemli nedenidir.
Doğuştan veya sonradan gelişen kalp hastalıkları ile birlikte olsun ya da olmasın çocuklarda kalp ritim bozuklukları da görülmektedir. Bu bozuklukların sıklığı geçmişte düşünülenden çok daha fazladır. Öyle ki bazı ritim bozuklukları 250 çocuktan birinde görülebilmektedir. Ancak bu bozuklukların tanısı genellikle zamanında ve doğru konulamadığı için sıklıkla gözden kaçmaktadır.
Çocukluk çağında görülen kalp hastalıkları özel tecrübe gerektirdiğinden, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları (Pediatri) Uzmanlarının, bu bozuklukların tanı ve tedavileri hakkında yoğun eğitim almaları gerekmektedir. Bu eğitim sonucunda, Çocuk Kardiyoloji Uzmanları olarak bu hastalıkların takip ve tedavisini üstlenirler. Öyle ki; doğuştan kalp hastalıklı erişkinler de genellikle Çocuk Kardiyoloji Uzmanları tarafından takip edilirler.
Şikâyetlerine ve muayene bulgularına göre, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı tarafından değerlendirilen hasta, Çocuk Kardiyoloji Uzmanına yönlendirilir. Kalp üfürümleri, göğüs ağrısı, çarpıntı, baş dönmesi, bayılma, morarma, çabuk yorulma, halsizlik veya eklem ağrıları yakınmaları en sık yönlendirme sebepleridir. Çocuk Kardiyoloji Uzmanı, bu çocukların muayenesinden sonra elektrokardiyografi (EKG) ve ekokardiyografi (EKO) tetkiklerini yapar ve değerlendirir. Bunun dışında, takip ettiği gebenin bebeğinde kalp bozukluğundan şüphelenen, Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından, hamileler Çocuk Kardiyoloji Uzmanına yönlendirilir. Anne karnındaki bu bebeklerinin kalbi de fetal EKO ile değerlendirilir. Bu yapılan tetkiklerle kalp hastalığı tanısı konulan bebek ve çocuklara, gerekirse Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından kalp anjiyosu yapılabilir. Bu işlem sırasında uygun hastalıkların tedavisi de mümkün olabilir. Çocuğun tedavisi için cerrahi işlem gerekiyorsa, işlem öncesi ve sonrasındaki takibini Çocuk Kalp Cerrahları ile Çocuk Kardiyologları birlikte yapar. Sonuç olarak, çocuğun kalple ilgili takip ve tedavisinin her aşamasında Çocuk Kardiyoloji Uzmanı yer almaktadır.
Son 50 yılda, doğuştan kalp hastalıklarının tanısı, tıbbi ve cerrahi tedavisindeki gelişmelere paralel olarak Çocuk Kardiyoloji bilim dalı da hızla ilerlemiştir. Çocuk Kardiyoloji’nin yan dal olarak kabul edilmesi 1961 yılında olmuştur. O dönemde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanlık eğitiminin arkasından, uygun merkezlerde 2 yıl daha Çocuk Kardiyoloji yan dal eğitimi kuralı getirilmiştir. Birkaç yıl sonrasında ise William Rashkind tarafından girişimsel tedavi tekniklerinin ilki yapılmıştır. Ülkemizde ise Çocuk Kardiyologlar tarafından ilk girişimsel tedavi 1974 yılında yapılmıştır. Ardından doğuştan kalp hastalıklarının birçoğu anjiyo sırasında uygulanan teknikler ve kullanılan cihazlarla tedavi edilmeye başlanmıştır. Son 15 yılda ise, ekokardiyografideki hızlı gelişmeler ile çocuklardaki kalp hastalıklarının tanınması artmıştır. Ayrıca fetal EKO’nun kullanım alanı ile anne karnındaki bebeklerin kalp sağlığı da değerlendirilmeye başlanmıştır.
Türkiye’de Çocuk Kardiyoloji Uzmanı olabilmek için, lise eğitiminden sonra, sırasıyla alınması gereken eğitimler ve girilen sınavlar;
- 6 veya 7 yıllık Tıp Fakültesi eğitimini tamamlayarak Tıp Doktoru olmak,
- Tıp Doktoru olarak girilen Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı’nda (TUS) başarılı olarak, 4 yıllık uzmanlık eğitimini tamamlamak ve sonrasında girilen uzmanlık sınavında başarılı olarak Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı unvanını almak,
- Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı olarak girilen Tıpta Yan Dal Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı’nda (YDUS) başarılı olarak, 3 yıllık uzmanlık eğitimini tamamlamak ve sonrasında girilen uzmanlık sınavında başarılı olarak Çocuk Kardiyolojisi Uzmanı unvanı almak.
Eğitim hayatı bu kadar uzun ve zahmetli, geçilmesi gereken sınavların sayısı çok fazla olduğu için, Çocuk Kardiyoloji uzman sayısı ülkemizin ihtiyaçlarının altındadır. Buna rağmen, mevcut Çocuk Kardiyoloji uzmanları fedakârca gayret ederek, ihtiyacı olan bütün hastalara ulaşmaya çalışmaktadırlar.
