Çocuklarda Bayılma
Çocuklarda Bayılma (Senkop) Nedir?
Ergenlerde ve Çocuklarda Bayılma, beyin kanlanmasındaki geçici ve yaygın azalmaya bağlı gelişen ani bilinç ve kas gücü kaybı olarak tanımlanmaktadır. Çocukluklarda Bayılma vakları acil servise başvuruların %1’ini oluşturmaktadır. En sık 15-19 yaş grubunda olmak üzere çocuklarda %15-25 oranında görülmektedir.
Yirmi yaşın altındaki erkeklerin %20’sinin, kızların da yarısının en az bir kez bayılma atağı geçirdiği bildirilmiştir. Bu atakların beş yıl içinde tekrarlama riski de %33 ile %51 arasındadır. Bu sıklık ve tekrarlamalar ile yaşanabilecek kafa travmaları ve hayatı tehdit eden kalp kaynaklı altta yatan hastalıklar bayılmanın önemini artırmaktadır.
Çocuklarda Bayılma Nedenleri
Çocuklarda kalp hastalıkları ile ilişkili bayılma yetişkinlerden daha az sıklıkta görülmektedir. Özellikle ani pozisyon değişikliği, uzun süre ayakta durma, kızgınlık, ağrı, korku gibi tetikleyici bir durum sonrası vücuttaki kanın uygunsuz şekilde bacaklarda göllenmesine bağlı kan basıncı düşüklüğü ve bununla ilişkili beyin kanlanmasındaki azalma sonrası gelişen bayılma (vazovagal senkop) çocuklarda daha sıktır. Bunun dışında kalp ritim bozuklukları, doğuştan veya sonradan gelişen yapısal kalp hastalıkları, migren, epilepsi, beyin damar hastalıkları ya da tümörleri, kan şekeri ve elektrolit bozuklukları ya da psikiyatrik rahatsızlıklar da Çocuklarda Bayılma ‘ya neden olabilir.
Çocuklarda Bayılma ile dikkat çeken kalp ritim bozuklukları; kalp hızının çok yavaşladığı bradikardi, kalbin duraklaması veya tam kalp bloğu gibi bozukluklar ve kalp hızının çok arttığı Wolf Parkinson White sendromu (WPWS), supraventriküler taşikardiler (SVT), uzun QT sendromu, Brugada sendromu ya da ventriküler taşikardiler (VT) olarak sayılabilir.
Aort darlığı (AS), akciğer atardamarının darlıkları (PS), mitral darlık (MS) ve koroner arter bozuklukları çocuk hastada bayılmaya neden olabilen doğuştan kalp hastalıklarındandır.
Çocuklarda bayılmaya yol açabilen sonradan gelişen kalp hastalıkları arasında; kalp kasında aşırı kalınlaşmalar (hipertrofik kardiyomiyopatiler), akciğer atardamarında basınç artışı (pulmoner hipertansiyon), romatizmal mitral darlık, kalp zarının iltihaplanması (perikardit), kalp tümörleri (atrial miksoma) ve kalp kasında aşırı zayıflamalar (dilate kardiyomiyopatiler) sayılabilir.
Çocuklarda Bayılma Tanısı
Çoğunlukla iyi bir klinik öykü ile Çocuklarda Bayılma Tanısı konulabilmektedir. Ancak, tanı koydurucu objektif bulgu olmaması yaklaşım, tedavi ve izlemde sorunlara neden olmaktadır. Buna ek olarak ailelerde çocuklarında ciddi bir sinir sistemi ya da kalple ilişkili hastalık olabileceği korkusu ve bu hastaları karşılayan hekimlerin altta yatan ciddi bir hastalığa tanı koyamama endişesi nedeniyle, ayrıntılı incelemelerin yapılması gerekmektedir.
Epilepsi nedeniyle olan bayılmalardan önce baş dönmesi, göz kararması, çarpıntı, solukluk veya terleme gibi belirtiler olmaz, bayılma aniden olur. Bu hastalarda, bir dakikadan uzun süren bilinç kaybı, bayılma esnasında idrar ve/veya gaita kaçırma, vücutta gevşeklikten ziyade katılık hali, yaralanmalar, bayılma sonrasında devam eden bilinç bulanıklığı dikkat çekicidir.
Psikolojik sebeplere bağlı bayılmalar, sadece izleyicilerin olduğu ortamlarda ve sıklıkla duygusal yüklenme 
zamanlarında gelişir. Bu hastaların atakları sırasında herhangi bir yaralanma olmaz ve bu durum bir saate kadar uzayabilir.
Bayılma nedeniyle getirilen çocuklarda sık kullanılan kan testleri, akciğer röntgeni, elektroensefalografi (EEG) ve beyin tomografisi gibi tetkiklerin tanısal değerinin oldukça sınırlı olduğu bildirilmiştir.
Bayılması olan çocukların değerlendirilmesindeki amaç altta yatan çocuk kalp hastalığı olan yüksek risk grubundaki hastaların belirlenmesidir. Bayılmanın, bir dakikadan uzun sürmesi, yatar pozisyonda olması, egzersizle ortaya çıkması, beraberinde göğüs ağrısının olması, daha önceden kalp hastalığı olduğu bilinen çocuklarda ortaya çıkması veya ailesinde ani ölüm olan hastalarda görülmesi gibi çocuk kalp hastalığı belirtileri kalp kaynaklı bayılma olabileceğini düşündürecektir.
Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından alınacak ayrıntılı öykü, yapılacak muayene, elektrokardiyografi (EKG) (Resim 1) ve ekokardiyografi (EKO) (Resim 2) ile çocuklukların çoğunda bayılma nedeni belirlenebilir ve özellikle ani ölüm riski taşıyan kalp hastalıklarının olmadığı gösterilir. Böylece ailelerin endişeleri de ortadan kaldırılabilir. Nadiren 
bayılmanın tanısı için eforlu EKG (stres testi), uzun süreli EKG kaydı veya eğik masa (tilt table) testi (Resim 3) gibi ileri tetkikler gerekebilir.
Çocuklarda Bayılma Tedavisi
Hayatı tehdit eden hastalıkların olmadığı gösterildikten sonra hastanın bayılma tipine bağlı olarak diyet (özellikle su içilmesi ve tuz alımının kısmen arttırılması), yüksek belli elastik destek çoraplarının kullanılması, egzersiz (Resim 4) ve/veya ilaç tedavisi önerilebilir.
Kalp hastalığına bağlı hastaların tedavisinde bazı ilaçların kullanılmasının yanında, elektrofizyolojik çalışma (EPS) ile ablasyon yapılması, kalıcı kalp pili takılması veya defibrilatörlü kalp pili (ICD) yerleştirilmesi de gerekebilir.
Not: Bu makale hazırlanırken Doç Dr Osman Özdemirin Doktor Sitesi’ndeki
” https://www.doktorsitesi.com/article/bayilma-senkop-nedir” yazısından faydalanılmıştır.
İletişim Bilgileri:
Çocuk Bayılma ve Diğer Tüm Kalp Rahatsızlığı belirtileri İle İlgili Her Türlü Soru İçin bize Ulaşın:
https://drosmanozdemir.com/bize-ulasin/
Doç Dr Osman Özdemir, Çocuk Kardiyoloji Uzmanı
Tel: +90 (312) 287 89 98
Adres: Kızılırmak Mahallesi 1450. Sokak, Ankara Ticaret Merkezi (ATM) A Blok Ofis No: 8 (2.kat) Çukurambar / ANKARA, 06510 Çankaya/Ankara
İlgili Linkler:
Çocuk Kalp Hastalıkları İle İlgili Daha Geniş Bilgi İçin:
https://drosmanozdemir.com/konu/cocuk-kardiyoloji/