VSD (Ventriküler Septal Defekt) ve Tedavisi
VSD (Ventriküler Septal Defekt)
VSD ya da uzun adı ile Ventriküler Septal Defekt’i açıklamadan önce “ventriküler septum” kavramını açıklamak gerekir. Buna göre kalbin alt kısmında yer alan, kasılma özelliğiyle kanı akciğerler ve tüm vücuda pompalayan odacıklar “karıncık (ventrikül)”, sağ ve sol karıncıklar arasında bulunan duvar “ventriküler septum” olarak adlandırılır. Ventriküler septumdaki delikler de “ventriküler septal defekt ya da kısaca VSD olarak tanımlanır. Deliğin karıncıklar arası duvardaki yerleşimine göre adlandırılan farklı tipleri bulunmaktadır.
VSD’nin Sebebi Ve Görülme Sıklığı
Diğer kalp delikleri gibi VSD’nin de nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak genel olarak genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimi ile ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Doğuştan kalp hastalıklarının en sık görülen formu VSD’dir. VSD, tüm doğuştan kalp hastalıklarının yaklaşık beşte birini teşkil etmektedir. Tek bir delik şeklinde olabileceği gibi birden fazla delik ya da diğer doğuştan kalp hastalıkları ile birliktelik şeklinde de ortaya çıkabilir.
VSD’nin Kalp Ve Kan Dolaşımı Üzerine Etkileri
Normal dolaşım döngüsünde; sağ karıncık vücuttan sağ kulakçığa gelen kirli (yani oksijenden fakir) kanı akciğer atardamarları ile akciğerlere, sol karıncık akciğerlerden sol kulakçığa gelen temiz (yani oksijenden zengin) kanı aort ile tüm vücuda pompalar. Sol karıncık basıncı sağ karıncık basıncının 3 ila 4 katıdır. Bu nedenle karıncıklar arasındaki duvarda bir delik (VSD) varsa; sol karıncıktan sağ karıncığa temiz kan geçişi olur. VSD aracılığıyla sağ karıncığa geçen temiz kan sağ karıncıktaki kirli kan ile beraber akciğerlere tekrar pompalanır. Böylece hem akciğerlerden kalbe dönen hem de akciğerlere giden fazla kan miktarı nedeniyle kalp ve akciğerlerin iş yükü artar. Kapatılması gereken büyüklükteki VSD’ye müdahale edilmezse; sırasıyla sol kulakçık ve sol karıncıkta genişleme, kalp 
büyümesi, kalp yetersizliği ve pulmoner hipertansiyon (akciğer atardamarlarında kan basıncının yükselmesi) gelişebilir.
Çocuklardaki VSD Belirtileri
VSD’si olan hastaların, VSD’nin tipi ve boyutuna göre farklı klinik bulguları olabilir. Küçük VSD’si olan hastaların genellikle herhangi bir şikâyeti yoktur, büyüme ve gelişmesi sıklıkla normaldir. Bu çocuklar çoğunlukla doktor muayenesinde kuvvetli duyulan üfürüm nedeniyle Çocuk Kardiyoloji Uzmanına yönlendirilir.
Orta-geniş VSD’li hastalarda ise süt çocukluğu dönemi boyunca büyüme-gelişme geriliği, çabuk yorulma, sık solunum yolu enfeksiyonları ve kalp yetersizliği görülebilir. Bu tip VSD’lere zamanında müdahale edilmezse çocuk büyüdükçe belirginleşen pulmoner hipertansiyona bağlı olarak morarma ve hareketlilikte azalma tabloya eşlik edebilir. Delik kapatılmadığı için gelişen pulmoner hipertansiyon zamanla kalıcı hasara neden olur ve bu tablo “Eisenmenger sendromu” olarak adlandırılır. Eisenmenger sendromu tanısı konulan VSD’lerin ise cerrahi olarak kapatılması çoğunlukla mümkün olamaz.
VSD Tanısı
VSD’nin boyutu ve yerleşim yerine göre telekardiyogramda (TELE = kalp röntgeni) kalp büyümesi ve akciğer damarlanmasında artış, elektrokardiyografide (EKG) önce sol karıncık, ilerleyen zamanlarda ise her iki karıncığa ait büyüme bulguları görülebilir.
VSD’nin kesin tanısı ise ekokardiyografi (EKO) ile konulur. Çocuk Kardiyoloji Uzmanı delik sayısı, yerleşimi, tipi, boyutu, delikten geçen kanın yönü ve miktarı, kalp boşluklarında VSD’ye bağlı gelişen değişiklikler, kalp içi ve akciğer atardamarı basınçlarını EKO ile değerlendirebilir. Bu nedenle VSD’li hastalarda hem tanının konulması hem de verilen tedavilerin etkinliğinin değerlendirilmesinde EKO’nun kullanılması çok önemlidir.
VSD Tedavisi ve Tedavi Seçenekleri
VSD’lerin bir kısmı, özellikle de küçük olanları kendiliğinden kapanma ihtimali nedeniyle klinik olarak takip edilir. Orta büyüklükteki VSD’si olan hastalar, kalp yetersizliği bulguları belirgin değilse, aort kapağı etkilenmemişse ve akciğer atardamarındaki kan basıncı çok yükselmemişse 1 ya da 2 yaşında tedavi edilir.
Büyüme geriliği olan veya kalp yetersizliği gelişen geniş VSD’li küçük bebeklere başlangıçta ilaç tedavisi verilir. Tedaviye rağmen büyüme geriliği düzelmiyorsa ve/veya kalp yetersizliği kontrol altına alınamıyorsa VSD kapatılmalıdır. Büyük delikler genellikle ilk 6 ay içerisinde ameliyatla kapatılır. Eğer büyüme geriliği tıbbi tedaviye cevap veriyorsa VSD’nin kapatılması 1 ya da 2 yaşına kadar geciktirilebilir.
VSD’ler dikiş ya da yama yardımıyla cerrahi olarak kapatıldığı gibi son yıllarda kullanımı artan girişimsel kardiyak yöntemlerle ameliyatsız olarak da kapatılabilir.
VSD’si Olan Çocukların Takip ve İzlemi
Diğer birçok kalp hastalığında olduğu gibi VSD’de de kalp kapaklarında iltihap gelişme riski artmıştır. Gelişen bu iltihaplar “bakteriyel endokardit” veya “enfektif endokardit” olarak adlandırılmaktadır. Bu iltihapların engellenmesi için dişlerin temiz tutulması ve diş çürüklerinin tedavi edilmesi gerekir. Ayrıca kanama oluşturabilecek diş tedavisi ve ameliyatlar öncesinde kana yoğun bakteri bulaşmasını engellemek için işlem öncesi uygun dozda koruyucu antibiyotik tedavisi verilmesi gerekmektedir.
Küçük VSD’li hastalar veya VSD’si ameliyatsız ya da cerrahi yolla kapatılmış olan çocuklar, özel önlem almadan ve artmış bir risk olmadan, yaşıtlarıyla benzer fiziksel aktivitelerde bulunabilirler. VSD’si kapatılan çocuklarda uzun dönemde normal bir hayat beklentisi vardır, ancak bu hastaların Çocuk Kardiyoloji Uzmanı tarafından düzenli olarak takip edilmeleri önerilmektedir.
İletişim Bilgileri:
VSD, Kalp Delikliği ve Diğer Çocuk Kalp Hastalıkları İle İlgili Her Türlü Soru İçin bize Ulaşın:
https://drosmanozdemir.com/bize-ulasin/
Doç Dr Osman Özdemir, Çocuk Kardiyoloji Uzmanı
Tel: +90 (312) 287 89 98
Adres: Kızılırmak Mahallesi 1450. Sokak, Ankara Ticaret Merkezi (ATM) A Blok Ofis No: 8 (2.kat) Çukurambar / ANKARA, 06510 Çankaya/Ankara
İlgili Linkler:
Çocuk Kalp Hastalıkları İle İlgili Daha Geniş Bilgi İçin: https://drosmanozdemir.com/cocuk-kardiyoloji/cocuk-kalp-hastaliklari/
Bizi Sosyal Medyada Takip Edin:
https://www.instagram.com/drosmanozdemir